محصول نهايي گزارشگري مالي. صورت هاي مالي است. هر صورت مالي منعكس كننده اطلاعاتياست كه در مجموع مي تواند تصوير روشني از واحد تجاري مورد نظر ارائه نمايد. صورتسود و زيان جامع يكي از صورت هاي مالي است كه ميزان افزايش يا كاهش حقوق صاحبانسرمايه را از بابت درآمدها و هزينه هاي مختلف نشان ميدهد. سرمايه گذاران. اعتباردهندگان. مديريت و سايرين جهت اتخاذ تصميم هاي اقتصادي به اطلاعاتي در موردعلل تغيير دارايي ها و بدهيهاي بنگاه. نتايج معاملات و آثار رويدادها و شرايطبرخاسته از محيط نياز دارند. هدف اصلي اين تحقيق بررسي تاثير ارائه ي صورت سود وزيان جامع بر تصميم گير ي هاي استفاده كنندگان از ديدگاه آنان است. از اين رو بااستفاده از متون و ادبيات حسابداري مولفه هاي تصميم گيري شناسايي گرديد و مبنايطراحي سوال هاي ابزار اندازه گيري قرار گرفت. اطلاعات لازم براي تحقق بخشيدن بهاهداف تحقيق با استفاده از پرسشنامه جمع آوري شد. جامعه آماري پژوهش متشكل از دوگروه استفاده كننده صورت هاي مالي شامل مديران (كارشناسان ارشد مالي) شركت هايسرمايه گذاري با تعداد 103 نفر و مديران مالي (كارشناسان ارشد مالي) صنعت آب و برقبا تعداد 120 نفر بود. اين تحقيق شامل دو فرضيه است. فرضيه اول تحقيق مربوط بهتاثير ارائه صورت سود و زيان جامع بر تصميم گيري هاي استفاده كنندگان صورت هاي مالياز ديد استفاده كنندگان صورت هاي مالي است. نتايج آزمون فرضيه اول كه با استفاده ازروش توزيع دو جمله اي در سطح معني داري 0.05 انجام پذيرفت. نشان مي دهد كه صورت سودو زيان جامع بر تصميم گيري هاي استفاده كنندگان تاثير دارد. فرضيه دوم تحقيق مرتبطبا تفاوت بين ديدگاه هاي استفاده كنندگان صورت هاي مالي در ارتباط با تاثير صورتسود و زيان جامع بر تصميم گيري هاي آنان مي باشد. نتايج آزمون اين فرضيه كه بااستفاده از تحليل آماري كاي دو در سطح معني داري 0.05 انجام پذيرفت. نشان مي دهد كهتفاوت معني داري بين ديدگاه هاي استفاده كنندگان صورت هاي مالي وجود ندارد.

 

چگونه است كه تعديلات سنواتي هم در سود و زيان انباشته مي آيد و هم در سود و زيان جامع

تعديلات سنواتي،تعديلات با اهميتي است که به سنوات قبل مربوط مي شود و اولا به منظور اصلاح مانده اول دوره سود و زيان انباشته و ثانيا به منظور افشاء بخشي از تغييرات سود و زيان انباشته (بين مانده اول دوره و مانده پايان دوره) در صورت گردش سود و زيان انباشته منعکس مي گردد.مانده اول دوره و مانده پايان دوره سود و زيان انباشته ،بخشي از تراز وضعيت مالي مقايسه اي شرکت مي باشد.

صورت سود و زيان جامع نشان دهنده تمام درآمدها و هزينه هاي شناسايي شده طي دوره اعم از تحقق يافته و تحقق نيافته مي باشد. بموجب استانداردهاي حسابداري ايران و يا به استناد قوانين،برخي درآمدها و هزينه ها در صورت سود و زيان دوره منظور نشده و در صورت سود و زيان جامع منعکس و در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه طبقه بندي مي گردند.
تعديلات سنواتي جزيي از سود و زيان جامع نمي باشد بلکه به جهت اينکه سود و زيان طبق مفهوم نگهداشت سرمايه مالي( مطابق مفاد مفاهيم نظري گزارشگري مالي ايران) تفاوت حقوق صاحبان سرمايه اول دوره و پايان دوره به استثناي آورده و ستانده صاحبان سهام مي باشد لذا به جهت انعکاس تمام تغييرات شناسايي شده در دوره مالي،به سود و زيان جامع سال مالي اضافه يا کسر مي گردد تا کل تغييرات حقوق صاحبان سهام را نشان دهد.

صورت سود و زيانصورتي است که وضعيتفعاليتهايمالي يک موسسه و نتيجه آن را در يک تاريخ معين نشان مي دهد . بنابراين بدونوجود صورت سود و زيان نمي توان از چگونگي فعاليتهاي مالي طي يک دوره آگاه گرديد

به طور کلي بايد گفت که صورتهاي مالي به منظور دادن اطلاعاتي در موردقابليت سودآوري و قدرت پرداخت بدهيهاي واحدهاي انتفاعي به استفاده کنندگان از اينصورتها تهيه مي گردند و صورت سود و زيان که از جمله مهمترين اين صورتها هستند حاوياطلاعاتي است که قابليت سود آوري موسسه را نشان مي دهد

به طور کلي هر فرددر زندگي روزانه اش مي تواند ميزان سود و زيان حاصل از دسترنجش را با يک تفريقسادههزينهها ازدرآمدها بدست آورد . دريک موسسه نيز وضعيت به همين طريق است و سود و زيان آن موسسهدر طيدوره ماليبه ترتيب زير حاصل مي گردد :

هزينه ها در طي دوره مالي -درآمد در طي دوره مالي =سودويژه در طي دوره مالي

درآمد در طي دوره مالي- هزينه ها درطي دوره مالي = زيان ويژه در طي دوره مالي
اين صورت نيز دارايعنواني مشتمل بر سه سطر است که سطر اول نام موسسه اي است که اين صورت براي آن تهيهمي گردد و سطر دوم نامصورتمالي يعني صورت سود و زيان است و سطر سوم شامل دوره مالي که اين صورت براي آنتهيه مي گردد مي باشد که به صورت براي سال / ماه منتهي به ...... نوشته مي شود

براي تهيه صورت سود و زيان پس از نوشتن عنواندرآمدها را بهصورت ستوني مي نويسيم ، سپس هزينه ها را پس از جمع درآمدها مي نويسيم و پس از آنجمع هزينه ها را از جمع درآمد کم مي کنيم در صورتي که عدد مثبتي به دست آمدسود ويژهدوره مالي و در صورتي که عددي منفيبه دست آمدزيان ويژهدوره مالي به دست مي آيد .

البته اين صورت سود و زيان از ساده ترين شکل صورتهاي سود و زيان است کهبرايشرکتهاي خدماتيمورد استفاده قرار مي گيرد .

ترازنامه كه گاهي اوقات به آن صورت وضعيت مالي نيز گفته مي شود عبارت است از فهرستي از تمام داراييها ، بدهيها و سرمايه يك واحد تجاري در يك تاريخ زماني معين كه معمولاً پايان دوره مالي مي باشد .

به طور كلي ترازنامه بر اساس معادله حسابداري يعني سرمايه + بدهيها = داراييها شكل گرفته است و همانطور كه از نامش (ترازنامه) پيداست هر دو طرف آن بايد برابر باشد و به دو طريق تهيه مي شود :

1- شكل حساب تي (T)

2- شكل گزارشي

چون معمولاً ترازنامه به شكل تي تهيه ميشود لذا در اين درس فقط شكل تي آن را توضيح ميدهيم .

در ترازنامه به شكل تي تمام داراييها اعم از جاري و ثابت در سمت راست ترازنامه و تمام بدهيها اعم از جاري و بلندمدت و حساب سرمايه در سمت چپ ترازنامه آورده مي شوند .

ترازنامه با توجه به اطلاعات موسسه خدماتي محمد و حسن به شكل تي به صورت زير مي باشد :

موسسه خدماتي محمد و حسن

ترازنامه

به تاريخ 31/2/84

داراييهاي جاري: صندوق 250.000 بانك 86.312.500 بدهكاران 2.000.000 ملزومات 500.000 جمع داراييهاي جاري 89.062.500 داراييهاي ثابت : اثاثه 2.000.000 جمع داراييهاي ثابت 2.000.000               جمع داراييها 91.062.500

بدهيهاي جاري : بستانكاران 500.000 جمع بدهيهاي جاري 500.000 بد هيهاي بلند مدت : اسناد پرداختني 30.000.000 جمع بد هيهاي بلند مدت 30.000.000 جمع بد هيها 30.500.000 سرمايه : سرمايه اول دوره 50.000.000 اضافه ميشود : سرمايه گذاري مجدد 10.000.000 سود ويژه2.062.500 كسر ميشود : برداشت (1.500.000) سرمايه پايان دوره 60.562.500   جمع بدهيها و سرمايه 91.062.500

 

صورت حساب سود و زيان income statement
صورت حساب سود و زيان همانطور كه از نامش پيداست جهت تعيين سود يا زيان ويژه واحد مالي تهيه ميشه و شامل خلاصه اي از درآمدها و هزينه هاي براي يك دوره زماني معين مي باشد.
اين صورت حساب معمولا به دو طريق تهيه مي شود :

1- تك مرحله اي
2- دو مرحله اي
صورت حساب سود و زيان به روش تك مرحله اي :
در اين روش ابتدا كليه درآمد ها يكجا و در ادامه كليه هزينه ها در زير آنها آورده مي شود و در نهايت از تفاضل آنها به سود يا زيان قبل از كسر ماليات مي رسيم كه با كسر ماليات (در صورتي كه موسسه سود داشته باشد) به سود يا زيان بعد از كسر ماليات يا همان سود يا زيان ويژه خواهيم رسيد .
صورت حساب سود و زيان به روش دو مرحله اي :
در اين روش ابتدا درآمدهاي عملياتي آورده شده در ادامه هزينه هاي عملياتي ذكر مي گردد كه از تفاضل اين دو به سود يا زيان عملياتي مي رسيم در مرحله بعد درآمدهاي غير عملياتي و هزينه هاي غير عملياتي آورده مي شود كه از تفاضل اين مرحله و مرحله قبل به سود و زيان قبل از كسر ماليات مي رسيم كه با كسر ماليات به سود و زيان بعد از كسر ماليات يا همان سود و زيان ويژه خواهيم رسيد .
به صورت حساب سود و زيان صورت حساب درآمد يا صورت حساب عمليات نيز گفته ميشود . مهمترين بخش صورت حساب سود و زيان قسمت پاياني آن يعني سود يا زيان ويژه است كه نتيجه فعاليت يك واحد تجاري را نشان مي دهد كه آيا واحد تجاري در طول دوره مالي فعاليتش سود آور بوده است و يا خير.
به طور كلي صورت سود و زيان يك واحد خدماتي به روش تك مرحله اي به صورت زير مي باشد :

موسسه خدماتي ............
صورت حساب سود و زيان
براي سال مالي منتهي به 29/12/××

درآمد ها :
درآمد خدمات ××
كسر مشود هزينه ها :
هزينه اجاره ××
هزينه بيمه ××
هزينه حقوق ××
هزينه آب و برق و تلفن ××
جمه هزينه ها (××)
سود (زيان) قبل از كسر ماليات ××
ماليات (×)
سود (زيان) ويژه ××

حالا با توجه به مطالب ارائه شده در بالا و با توجه به مفروضات درسهاي قبلي صورت حساب سو و زيان براي موسسه خدماتي محمد و حسن يه شكل زير تهيه ميشود :

موسسه خدماتي محمد و حسن
صورت حساب سود و زيان
براي دوره مالي منتهي به 31/2/84

درآمد :
درآمد خدمات آموزشي 5.000.000
كسر ميشود هزينه ها :
هزينه اجاره 1.000.000
هزينه حقوق 1.000.000
هزينه آب و برق و تلفن 250.000
جمع هزينه ها 2.250.000
سود و (زيان) قبل از كسر ماليات 2.750.000
ماليات به ماخذ 25% (687.500)
سود (زيان) ويژه 2.062.500

* سود(زيان) ويژه :چنانچه درآمد هاي يك واحد مالي نسبت به هزينه هاي آن بيشتر باشد آن واحد مالي داراي سود بوده و اگر هزينه ها نسبت به درآمد ها بيشتر باشند واحد مالي داراي زيان است .
** درآمد هاي عملياتي و هزينه هاي عملياتي به مواردي گفته ميشود كه مستقيماً مربوط به عمليات جاري و اصلي شركت است و در غير اينصورت از اصطلاح درآمد و هزينه غير عملياتي استفاده ميشود . بطور مثال در موسسه خدماتي محمد و حسن درآمد آموزشي جزو درآمد هاي عملياتي بوده و اگر همين موسسه با فروش يكدستگاه خودرو منافعي به دست بياورد چون جزو عمليات جاري آن نبوده بنابر اين درآمد آن غير عملياتي محسوب ميشود .
*** مآخذ 25% طبق قانون مالياتهاي مستقيم محاسبه شده است .

صورت حساب سرمايه يکي از صورتهاي مالي است و بيانگر خلاصه تغييراتي است كه در سرمايه يك واحد تجاري طي يك دوره مالي يا يكسال مالي روي مي دهد .

صورت حساب سرمايه با سرمايه اول دوره شروع شده در مرحله بعدي اگر مالكين شركت سرمايه گذاري مجدد در موسسه خود انجام داده باشند مبلغ اين سرمايه گذاري به سرمايه اول دوره اضافه ميشه همچنين اگر سود ويژه هم در طي همان دوره كسب كرده باشند مبلغ اين سود نيز به سرمايه اول دوره اضافه مي شود اما در ادامه اگر مالكين برداشتي از حساب شركت كرده باشند يا اينكه در طي دوره زيان ويژه داشته باشند ، اين دو مبلغ از سرمايه اول دوره كسر مي شود كه در نهايت به مبلغ سرمايه پايان دوره خواهيم رسيد .

پس به طور كلي تغييرات در سرمايه به دو صورت مي باشند

1- تغييراتي كه باعث افزايش در سرمايه اند

2- تغييراتي كه باعث كاهش در سرمايه اند

همانطور كه متوجه شديد مبلغ سرمايه گذاري مجدد و سود ويژه باعث افزايش در سرمايه شده و مبلغ برداشت مالكين از حساب شركت و زيان ويژه باعث كاهش در حساب سرمايه مي شوند .

 

صورت سرمايه يك واحد خدماتي به طور كلي به صورت زير تهيه ميشود :

موسسه خدماتي ..................

صورت حساب سرمايه

براي دوره مالي منتهي به 31/02/84

سرمايه اول دوره ×××

اضافه ميشود :

سرمايه گذاري مجدد ×××

سود ويژه ××

×××

كسر ميشود :

برداشت ××

زيان ويژه××

(××)

افزايش (كاهش) در سرمايه ×××

سرمايه پايان دوره ×××

 

نكته :

در طول يك سال مالي شركت يا سود دارد يا زيان ، اما من در صورت حساب سرمايه بالا هر دو مورد را اشاره كردم كه با توجه به اينكه شركت شما سود داشته يا زيان مي توانيد مبلغ موجود را در محل مناسب از صورت حساب سرمايه قرار داده و به اين ترتيب سرمايه پايان دوره را محاسبه نماييد .

حال با توجه به مطالب بالا صورت حساب سرمايه با توجه به اطلاعات مالي موسسه خدماتي محمد و حسن به شکل زير ارائه ميشود :

 

موسسه خدماتي محمد و حسن

صورت حساب سرمايه

براي دوره مالي منتهي به 31/02/84

سرمايه اول دوره 50.000.000

اضافه ميشود :

سرمايه گذاري مجدد 10.000.000

سود ويژه 2.062500

12.062.500

كسر ميشود :

برداشت 1.500.000

(1.500.000)

افزايش در سرمايه10.562.500

سرمايه پايان دوره 60.562.500

 

 

صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ به‌ طرق‌ زير به‌ اهداف‌ گزارشگري‌ مالي‌ كمك‌ مي‌كند:
الف ‌.تركيب‌ اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ جنبه‌ عملياتي‌ عملكرد و موارد مرتبط‌ با آن‌ با ساير جنبه‌هاي‌ عملكرد مالي‌ واحد تجاري‌.
ب‌.ارائه‌ اطلاعاتي‌ كه‌ همراه‌ با اطلاعات‌ مندرج‌ در ساير صورتهاي‌ مالي‌ اساسي‌، براي‌ ارزيابي‌ بازده‌ سرمايه‌گذاري‌ در يك‌ واحد تجاري‌ مفيد واقع‌ شود.

صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ بايد موارد زير را به‌ ترتيب‌ نشان‌ دهد:
الف‌ .سود يا زيان‌ خالص‌ دوره‌ طبق‌ صورت‌ سود و زيان‌.
ب‌ .ساير درآمدها و هزينه‌هاي‌ شناسايي‌ شده‌ به‌ تفكيك‌.
ج ‌ .تعديلات‌ سنواتي‌.

با توجه به مطالب فوق صورت‌ سود و زيان‌ جامع زمانی کاربرد خواهد داشت که کلیه موارد لازم ( 3 مورد بالا در آن منعکس شوند ).
در نتیجه مورد الف (سود يا زيان‌ خالص‌ دوره) در صورت‌ سود و زيان‌ شناسایی و منعکس می گردد.مورد ج (تعديلات‌ سنواتي‌) نیز در صورت وجود (معمولا" در شرکتها وجود دارد)در گردش سود یا
زیان انباشته شناسایی و منعکس می گردد.ولیکن مورد ب (ساير درآمدها و هزينه‌هاي‌ شناسايي‌ شده‌ به‌ تفكيك‌) که شامل موارد زیر می باشد:
الف .درآمدها و هزينه‌هاي‌ تحقق‌ نيافته‌ ناشي از تغييرات‌ ارزش‌ داراييها و بدهيهايي‌ كه‌ اساساً به منظور قادر ساختن‌ واحد تجاري‌ به‌ انجام‌ عمليات‌ به نحو مستمر نگهداري‌ مي‌شـود و به موجب‌
استانداردهاي‌ حسابداري‌ مربوط‌ مستقيماً به‌ حقـوق‌ صاحبـان‌ سرمايـه‌ منظـور مي‌شود (از قبيل‌ درآمدهـا و هزينه‌هاي‌ ناشي از تجـديـد ارزيابي‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود).
ب‌.درآمدها و هزينه‌هايي‌ كه‌ طبق‌ استانداردهاي‌ حسابداري‌ به‌ استناد قوانين‌ آمره‌ مستقيماً در حقوق‌ صاحبان‌ سرمايه‌ منظور مي‌شود (از قبيل‌ مابه‌التفاوتهاي‌ حاصل از تسعير داراييها و بدهيهاي‌
ارزي‌ موضوع‌ ماده‌ 136 قانون‌ محاسبات‌ عمومي‌).
در شرکتها بسیار به ندرت اتفاق می افتند و وجود دارند، در نتیجه :
هرگاه‌ اجزاي‌ صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ محدود به‌ سود يا زيان‌ خالص‌ دوره‌ و تعديلات‌ سنواتي‌ باشد، ارائـه‌ صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ ضرورتي‌ ندارد.

در حال حاضر، بموجب استانداردهای حسابداری ایران و یا به استناد قوانین،برخی درآمدها و هزینه ها در صورت سود و زیان دوره منظور نشده و در صورت سود و زیان جامع منعکس و در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه طبقه بندی می گردند.از جمله این اقلام می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- مازاد تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود،داراییهای نامشهود و سرمایه گذاریهای بلندمدت.
2- سود و زیان تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی در شرکتهای دولتی مشمول ماده 136 قانون محاسبات عمومی.
3- بخشی از وجوه دریافتی توسط شرکتهای آب و برق از مشترکین(که طبق قانون به عنوان حقوق عمومی طبقه بندی می شود).
4- تفاوت تسعیر صورتهای مالی واحدهای مستقل خارجی.

موارد زیر از جمله دلایلی است که باعث عدم تحقق درآمدها و هزینه های فوق گردیده و لذا بندرت صورت سود و زیان جامع،همراه صورتهای مالی شرکتها مشاهده می شود:
1- بطور کلی مازاد تجدید ارزیابی داراییها در شرکتها(به استثنای شرکتهای دولتی که طبق مقرارت برنامه های سوم وچهارم توسعه اقتصادی کشور اقدام به تجدید ارزیابی داراییهای خود نموده اند) در سال تجدید ارزیابی،مشمول مالیات می باشد.
2- استهلاک مازاد حاصل از تجدید ارزیابی داراییهای شرکتها(به استثنای شرکتهای دولتی که طبق مقرارت برنامه های سوم وچهارم توسعه اقتصادی کشور اقدام به تجدید ارزیابی داراییهای خود نموده اند)جزو هزینه های قابل قبول نمی باشد.
3- تجدید ارزیابی داراییها مستلزم پرداخت هزینه های کارشناسی و ارزیابی است.
4- از آنجا که سرمایه گذاریهای بلند مدت برای مدت طولانی نگهداری می شوند،ارزش بازار آنها از نظر مربوط بودن به انداره گیری سود و زیان دوره،اهمیت چندانی ندارد زیرا که مدیریت شرکت قصد و یا توان آن را ندارد که این ارزش را از طریق فروش آنها متبلور سازد. به همین دلیل عمدتا از روش بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره کاهش دائمی در ارزش استفاده می شود.البته صورتهای مالی سال 1385 شرکت رادیاتور ایران(سهامی عام) که یکی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس می باشد،حاوی صورت سود و زیان جامع از بابت تجدید ارزیابی سرمایه گذاریهای بلند مدت می باشد.صورتهای مالی شرکت مذکور در سایت بورس قابل مشاهده می باشد.
5- سود و زیان تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی در شرکتهای دولتی (مشمول ماده 136 قانون محاسبات عمومی) و همچنین بخشی از وجوه دریافتی توسط شرکتهای آب و برق از مشترکین(که طبق قانون به عنوان حقوق عمومی طبقه بندی می شود)،در صورت سود و زیان جامع اینگونه شرکتها منعکس می گردد . صورتهای مالی شرکتهای یاد شده کمتر در معرض دسترسی و مشاهده می باشد.
6- طبق استاندارد حسابداری شماره 16،روش تسعیر صورتهای مالی خارجی،به رابطه عملیاتی و تامین مالی بین واحد تجاری گزارشگر و عملیات خارجی بستگی دارد.طبق بند 27 این استاندارد،عملیات خارجی به دو بخش "عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد تجاری گزارشگر" و "واحد مستقل خارجی" تفکیک می شود.نشانه های تشخیص عملیات خارجی به عنوان "واحد مستقل خارجی"طی بند 30 استاندارد مذکور تشریح گردیده است.در برخی موارد،تشخیص "واحد مستقل خارجی" از "عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد تجاری گزارشگر" به وضوع میسر نیست و طبقه بندی مناسب عملیات خارجی مستلزم اعمال قضاوت است.در حال حاضر،کمتر شرکتی در ایران دارای واحد مستقل خارجی مطابق با شرایط مندرج در استاندارد حسابداری شماره 16 می باشد.اگر صورتهای مالی شرکت ایران خودرو که دارای عملیات خارجی در کشورهایی نظیر آذربایجان و سوریه می باشد،مشاهده کنید،خواهید دید که فاقد صورت سود و زیان جامع می باشد.